Cerita Wayang Ramayana Episode Kidang Kencana

Kawruh Sapala Ngenani Wayang

Wayang iku salah sijine budaya tinggalane leluhur. Jinise wayang iku werna-werna, ana sing wujude wayang kulit, wayang golek, wayang wong, lan liya-liyane. Ing biyene wayang iku minangka sarana panglipur (hiburan), nanging seprene hiburan wayang iku kalah karo hiburan-hiburan liyane kang wis nengenake teknologi lan modernisasi. Babon crita wayang iku ana loro, yaiku Ramayana lan Bharatayuda. Kekarone mujudake crita peperangan. Ramayana nyritakake perange antarane Prabu Rama saka Keraton Pancawati mungsuh Prabu Rahwana utawa Dasamuka saka Keraton Ngalengkadiraja amarga Rahwana wis wani nyolong (menculik) Dewi Sinta, garwane Prabu Rama. Dene Bharatayuda iku nyritakake perange antarane Pandhawa mungsuh Kurawa. Perange Pandhawa lan Kurawa iku jalaran rebutan negara Ngastina.

Cerita wayang Ramayana lan Bharatayuda iku asale saka India. Ramayana dikarang dening Empu Walmiki, dene Bharatayuda dikarang dening Resi Wiyasa. Banjur nalika ing jaman Walisanga, ceritane rada diowahi dening Sunan Kalijaga minangka sarana dakwah Islam.

Paraga-paraga ing crita Ramayana iku akeh banget. Wadyabala kang nyengkuyung (mendukung) Prabu Rama yaiku Lesmana Widagda, Gunawan Wibisana, Sugriwa, Anoman, lan kabeh wadyabala kethek. Dene kang nyengkuyung Rahwana yaiku Kumbakarna, Prahastha, Sarpakenaka, Indrajit, lan kabeh wadyabala buta (kaum raksasa). Gunawan Wibisana iku jan-jane adhine kandhung Rahwana nanging bebela marang Rama amarga dheweke duwe keyakinan yen Rama iku bener dene kakange salah. Kumbakarna lan Sarpakenaka iku uga adhine Rahwana. Kekarone tetep mbelani kakange senajan salah. Ananging Kumbakarna ora mbelani kakange nanging mbelani negarane. Kumbakarna akhire gugur ing tangane Lesmana Widagda.

Pungkasane Prabu Rama unggul ing ayuda (menang) ngalahake Rahwana ananging Rahwana kang duwe ajian pancasunya ora bisa mati. Rahwana ditibani Gunung Sukasari supaya ora bisa lunga lan ora gawe kacilakan maneh.

Rama Tundhung

Prabu Dasarata jumeneng nata ing Keraton Kosala. Kutharajane (ibukota) ing Kutha Ayodya. Sang Prabu kagungan garwa cacah telu, Dewi Kusalya, Dewi Kekayi, lan Dewi Sumitra. Kaliyan Dewi Kusalya Sang Prabu peputra Raden Ramawijaya, kaliyan Dewi Kekayi peputra Raden Barata, dene kaliyan Dewi Sumitra peputra kembar Raden Lesmana Widagda lan Raden Satrugna. Nalika para putra wis ngancik diwasa, Raden Rama kang minangka putra barep mupu (melu) sayembara ing Keraton Manthili. Nalika kuwi Keraton Manthili diasta dening Prabu Janaka. Sayembara Keraton Manthili yaiku sapa kang bisa menthang gadhewa pusaka (busur panah pusaka), bakal oleh ganjaran didhaupake (dinikahake) kelawan putri Keraton Manthili kang ayu sulistya aran Dewi Sinta. Raden Rama kasil menangake sayembara lan didhaupake kelawan Dewi Sinta. Dewi Sinta banjur diboyong menyang Ayodya.

Tumeka ing Ayodya, Raden Rama lan Dewi Sinta disambut meriah dening para kawula. Raden Rama kang minangka putra barep arep diwisuda minangka Prabu Anom (putra mahkota) ing Keraton Kosala, tegese yen Prabu Dasarata seda, Raden Rama kang wenang ngganteni kalungguhane Prabu Dasarata.

Nanging kekarepan iku cabar (gagal) awit pepenginane Dewi Kekayi. Dewi Kekayi nyuwun supaya Raden Barata kang diwisuda minangka Prabu Anom ing Kosala. Ora mung kuwi, Dewi Kekayi uga nyuwun supaya Raden Rama ditundhung (diusir) saka Keraton Kosala. Sang Prabu Dasarata kepeksa nyaguhi pepenginan kuwi amarga Sang Prabu nate utang nyawa marang Dewi Kekayi.

Kanthi abot ing penggalih (berat hati), Sang Prabu Dasarata nelakake kahanan kuwi marang putrane, Raden Rama. Raden Rama kang awatak satriya lega lila nampa putusane Sang Prabu. Raden Rama nglilakake kalungguhane minangka calon Prabu Anom lan sagah ninggalake Keraton Kosala. Mbrebes mili Prabu Dasarata mirsani pasuryane (wajahe) putrane, Raden Rama.

Raden Rama ngumbara (mengembara) ninggalake kamukten ing Keraton Kosala. Raden Rama didherekake dening garwane, Dewi Sinta, lan adhine, Raden Lesmana Widagda.

Kidang Kencana

Lakune Raden Rama, Dewi Sinta wis tumeka ing Alas Dhandhaka. Senajan urip kanthi prasaja lan prihatin sarta sarwa apa anane, nanging tetelune ora nate sambat. Kahanan kuwi ditrima kanthi lega lila minangka pacobaning urip. Dewi Sinta ora aleman senajan urip ing alas. Dheweke wiis rumangsa bungah sauger bisa tansah sesandhingan karo garwane, Raden Rama.

Ing sawijining dina, ana kidang kencana kang elok banget rupane. Dewi Sinta kepencut marang kidang kuwi. Sang Dewi kepengin nduweni. Nanging amarga mung wong wadon kang sandhang panganggone rada ribet, mula ora bisa nyekel kidang kuwi. Dewi Sinta sambat marang garwane, nyuwun supaya dicekelake. Raden Rama sagah nyekelake kidang kencana kuwi minangka kelangenane (peliharaan) Dewi Sinta. Raden Rama meling supaya Lesmana bisaa njaga keslametane Dewi Sinta. Raden Rama banjur ninggalake Dewi Sinta lan Lesmana saperlu ngoyak playune kidang kencana.

Kidang kencana kuwi sabenere Kala Marica kang memba-memba (menyamar). Kala Marica diutus dening Prabu Rahwana saka Keraton Ngalengka. Prabu Rahwana kepencut marang kasulistyane (kecantikan) Dewi Sinta. Dewi Sinta iku titisane Bathari Widawati. Prabu Rahwana kepengin nggarwa Dewi Sinta kamangka Dewi Sinta wis dadi garwane Raden Rama. Dene Raden Rama iku titisane Bathara Wisnu.

Rahwana kepengin nyolong Dewi Sinta, nanging isih ana Lesmana kang njaga Dewi Sinta. Rahwana banjur ethok-ethok mbengok njaluk tulung supaya dikira Raden Rama kang njaluk tulung. Dewi Sinta kang tresna banget marang garwane rumangsa kuwatir, banjur dhawuh marang Lesmana supaya enggal-enggal nulungi Raden Rama. Lesmana ora gelem, amarga Lesmana yakin yen swara kuwi dudu swarane Raden Rama.

Dewi Sinta malah cubriya (curiga) marang Lesmana. Aja-aja Lesmana pancen kepengin Raden Rama seda banjur bisa nggarwa Dewi Sinta. Lesmana ora trima didakwa kaya mangkono. Lesmana banjur sumpah wadat (ora gelem nduwe bojo selawase). Dewi Sinta banjur njaluk ngapura. Dewi Sinta ditinggali rajah kalacakra kang ngubengi Dewi Sinta. Dewi Sinta diweling supaya aja metu saka bunderan kuwi.

Dewi Sinta wis dhewekan. Rahwana banjur kepengin nggondhol. Nanging saka ampuhe rajah kuwi, Rahwana ora bisa ngliwati. Rahwana banjur memba-memba dadi wong tuwa lan semaput. Dewi Sinta kang weruh rumangsa mesakake banjur arep nulungi nanging ora krasa yen wis metu saka bunderan tinggalane Lesmana. Dewi Sinta kang wis metu saka bunderan langsung digondhol Rahwana mebur ing akasa tumuju Keraton Ngalengka.

Gegladhen